امواج مغزی چیست

قبل از اینکه انواع امواج مغزی رو بررسی کنیم، بذارین ببینیم اصلا امواج مغزی چی هستن؟

همین حالا که دارین اینو میخونین، میلیاردها سلول مغزی دارن فعالیت میکنن و تو مغزتون یه الکتریسیته ای تولید میکنن که قابل اندازه گیریه!

تحقیقات علمی گسترده ای نشون دادن که حالت ذهنی ما (ریلکسیشن، اضطراب، تمرکز، خواب، مدیتیشن، …) روی الگوهای امواج مغزی چه تاثیراتی میذارن.

هر احساس، فکر، و عملی که ما در طول روز انجام میدیم، روی نحوه‌ی ارتباط تک تک سلولهای مغزیمون تاثیر میذاره و اونا هم این تاثیرها رو تو الگوهای امواج مغزی نشون میدن.

با توجه به اینکه مغز ما با عوامل بیرونی هم تحریک میشه، این امکان وجود داره که ما از موسیقی استفاده کنیم و فرکانس های امواج مغزیمون رو تغییر بدیم.

برای مثال، وقتی شما به قطعه موسیقی امواج مغزی آلفا گوش میدین، یه بخش های خاصی از مغزتون میخوان کاملا ساکت بشن و با ریتم همراهی کنن و خودشون رو با سرعت امواج آلفا وفق بدن.

وقتی این اتفاق میوفته، شما احساس آرامش میکنین و تمرکزتون هم بیشتر میشه.

به لطف نوروپلاستیسیتی ( توانایی بی انتها و فوق‌العاده ی مغز برای تغییر، وفق دادن، و سازماندهی خودش) هرچی بیشتر وارد یه حالت خاصی از امواج مغزی (مثلا آلفا) بشین، دفعات بعدی هم راحت تر میتونین برگردین به اون حالت!

بذارین با یه مثال واضحترش کنم:

فرض کنین وارد شدن به حالت آلفا امروز براتون ۱ ساعت وقت میگیره. اگه با روش درست هر روز این کارو بکنین، یکی دو ماه بعد میتونین در عرض ۱۰ ثانیه وارد حالت آلفا بشین!

برنامه های صوتی تخصصی که مغز رو تحریک میکنن، بسته به نیازی که دارین سرعت امواج مغزیتون رو تغییر میدن.

بیاین با چندتا از حالت های امواج مغزی آشنا بشیم.

امواج مغزی دلتا (۰٫۵ تا ۲ هرتز)

امواج دلتا تو خواب خیلی عمیق که خواب بدون رویا گفته میشه به وجود میان. به این حالت چرخه‌ی خواب ، خواب امواج عمیق هم گفته میشه.

تو این حالت خواب بدن رشد میکنه و سلامتیش رو بازیابی میکنه. سیستم ایمنی تقویت میشه و عضلات خودشون رو ترمیم میکنن.

بنابراین، اگه زمان خیلی کمی تو این حالت خواب باشیم، بدن آسیب میبینه. چون بدن نمیتونه انرژی مورد نیاز برای ترمیم خودش رو تو زمان خیلی کوتاه تامین کنه.

کسایی که به صورت حرفه‌ای و طولانی مدیتیشن میکنن میتونن به صورت عمیقتری وارد حالت دلتا بشن که تو این حالت آگاهیشون رو نسبت به بدنشون از دست میدن و میتونن ارتباط روحانی قوی تری بگیرن.

اگه ما وقتی بیداریم وارد این حالت بشیم، عواطفمون به شدت تحریک میشن (به شدت احساساتی میشیم) و عملکردهای شناختیمون دچار اختلال میشن.

امواج مغزی تتا (۳ تا ۷ هرتز)

امواج تتا به طور طبیعی تو حالت هیپنوتیزم عمیق (قبل از به خواب رفتن)، خواب REM، تمرینهای عمیق تجسم خلاق، خلسه، و روانکاوی عمیق به وجود میان.

تو این حالت آگاهی ما نسبت به بدنمون کمتر میشه چون حواسمون معطوف میشه به بخشهای درونی وجودمون و ضربان قلب و ریتم تنفسمون کاهش پیدا میکنه.

این حالت دروازه‌ی ورود ما به خاطرات دفن شده، مشکلات حل نشده، و شوک های عاطفی هست.

اگه بدون تسلط کافی یا بدون مربی مجرب وارد این حالت بشین، ممکنه کمی براتون آزار دهنده باشه. چون به خیلی از احساسات و عواطف دفن شده دسترسی پیدا میکنین که ازشون بدتون میاد.

هرچند تو خواب REM وارد این حالت میشین، اما اگه بخواین آگاهانه وارد این حالت بشین باید جلسات پی در پی ریلکسیشن عمیق کنین.

امواج تتا با الهام گرفتن و تجسم عمیق ارتباط دارن. این امواج شمارو حسابی خواب آلود میکنن و تمرکزتون رو ضعیف میکنن.

امواج مغزی گاما (۲۶ تا ۹۹ هزتز)

امواج گاما حیرت آورن! اولا بخاطر اینکه تو بیهوشی کاملا از بین میرن، چون ارتباط مستقیمی با فرآیند آگاهی دارن. و دوم بخاطر اینکه تو مغز راهب های تبتی که سالیان سال تمرین عشق ورزی میکنن زیاد هست.

بنابراین امواج گاما برای تعادل تو زندگی حیاتین – شاید حتی ریتم خودِ امواج عشق باشن!

امواج گاما تو حالت های اوج خلاقیت، اوج تمرکز، و اوج آگاهی دیده میشن. تو این حالت ممکنه فرد درک روحانی قدرتمندی هم داشته باشه.

امواج مغزی آلفا ( ۸ تا ۱۳ هرتز)

تو حالت امواج مغزی آلفا هورمون سروتونین آزاد میشه، و همین باعث میشه که احساس آرامش و نشاط تو بدن و ذهن به وجود بیاد.

این هورمون، هورمون اصلی ضد افسردگیه! کمبود این هورمون باعث افسردگی میشه.

امواج آلفا یکی از کاربردیترین امواج مغزی برای شناسایی و تغییره. تو پروتکل های نوروفیدبک هم از همین امواج استفاده میشه.

وقتی به یه جایی خیره میشیم و میریم تو عالم هپروت و خیال پردازی میکنیم، اونوقت امواج مغزی تو حالت آلفا هستن.

امواج آلفا با آرامش عمیق در ارتباطن. حرفه ای ها تو هر حیطه ای موقع انجام دادن حرفه‌شون تو حالت آلفا قرار دارن! ورزشکارای حرفه ای، نویسنده ها، موزیسین ها، بازیگرها، …

همه‌ی اونا وقتی غرق در حرفه‌شون هستن، امواج مغزیشون تو حالت آلفا قرار داره.

امواج آلفا سرشار از خلاقیت هستن، اما نکته‌ی مهم اینه که این خلاقیت همراه با حضور در لحظه هست. یعنی اینطور نیست که فرد آگاهیش به جسم و محیط رو کاملا از دست بده. هم محیط رو درک میکنه و هم خلاقیتش به شدت فعال میشه.

امواج آلفا برای پیشرفت تو هر حیطه‌ای – حتی معنویات – کاملا حیاتی هستن.

امواج بتا (۱۴ تا ۲۵ هرتز)

وقتی ما به دنیای خارج از درونمون واقفیم، امواج مغزیمون تو حالت بتا قرار دارن. یعنی وقتی از خیابون دارین رد میشین، یا وقتی با تلفن حرف میزنین، یا وقتی همین الان این متن رو میخونین، امواج مغزیتون تو حالت بتا قرار دارن.

امواج بتا باعث میشن ما احساس شوخ طبعی و اجتماعی بودن بکنیم. کارهایی مثل آمادگی جسمانی، منطق، تلاش برای تمرکز کردن (این با متمرکز شدن عمیق فرق داره) تو حالت بتا انجام میگیرن.

تو حالت بتا بودن حس پیشبینی (بر اساس تحلیل داده ها! نه پیشگویی(یا همون غیب گویی!) ) ما رو تقویت میکنه و برای تصمیم گیری  الزامیه.

اما این همون جاییه که مشغولیت و انتقاد و نق زدن ها هم اوج میگیرن!

وقتی امواج بتا خیلی بالا میرن، هیجان زیاد میشه، بدن دچار تنش میشه، اضطراب و نگرانی میان سراغمون، نشخوار ذهنی شروع میشه، بی خوابی بالا میگیره، اعتیاد شدت میگیره، ترس بروز میکنه، و حالتیه که تو اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) وجود داره.

امواج اپسیلون (زیر ۰٫۵ هرتز)

دکتر جفری تامسون که محقق حیطه ی آگاهی هست، دستگاه الکتروانسفالوگرام (EEG) رو روی سر یه سری از یوگی ها و کسایی که بصورت حرفه ای مدیتیشن میکنن گذاشت و آزمایشاتی انجام داد.

بعد از آزمایشاتش ابراز کرد که یه حالت غیر معمولی از امواج مغزی وجود داره که از دلتا هم پایینتره! و اسمش رو اپسیلون گذاشت.

بعدها مشخصات این الگو رو کشف کرد و متوجه شد که الگوهای این امواج با الگوهای امواج مغزی خیلی بالا (۲۰۰ هرتز یا بالاتر) ارتباط معناداری دارن.

نتیجه‌ی این تحقیقات خیلی تخصصیه و چون در حد فرضیه‌س و اعتبار علمی خیلی زیادی نداره، واردش نمیشم.

فقط خواستم به امواج اپسیلون هم اشاره‌ای بکنم که اگه بعدها جایی دیدین، بدونین که موضوع چیه :)